Արեն Վաթյան. «Ուզում եմ նկարել կոմերցիոն ֆիլմ»
«Կավե մարդը» Արեն Վաթյանի դեբյուտային աշխատանքն է, որի պրեմիերան վերջերս կայացավ «Մոսկվա» կինոթատրոնում: Հեղինակն այս պահին զբաղված է կինոնկարը միջազգային փառատոներում ներկայացնելու աշխատանքներով: Երիտասարդ ռեժիսորն ավարտել է Երևանի Խ. Աբովյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի կուլտուրայի ֆակուլտետի ռեժիսորական բաժինը: Սովորել է Յուրի Երզնկյանի, ապա Սերգեյ Իսրայելյանի կուրսում: Մինչև ռեժիսորական աշխատանքն սկսելը` 2008 թ., երբ Հայաստանի ազգային կինոկենտրոնը սկսեց իրականացնել «Գժուկ» մանկական կինոծրագիրը (նա այդ ծրագրի ռեժիսորն է), զբաղվել է դերասանական աշխատանքով:
«Կինոյում իմ գործունեությունը սկսել եմ դերասանությունից,- ասում է Արենը:- Դեռ ինստիտուտը չավարտած` ընդունվեցի Դրամատիկական թատրոն որպես դերասան, սկսեցի զբաղվել դերասանությամբ: Այն ժամանակ կինոյի վիճակն ավելի տխուր էր, քան այսօր: Սակայն նշեմ, որ սցենարներ սկսել եմ գրել ավելի վաղ: Ես կարծում եմ, որ կինոյում այս երեք ուղղությունները իրար լրացնում են, ոչ թե խանգարում: Երեքն էլ հոգեհարազատ են ինձ» :
Սցենարի հեղինակը ռեժիսորի հայրն է` Արմեն Վաթյանը: Այն Արենին հետաքրքրել է իր նրբությամբ և խորությամբ: Ֆիլմի համար հատկացված գումարը շատ մեծ չէր, և սահմանափակվելով այդքանով` պետք էր ստեղծել մի բան, որը լիներ ավարտուն և արժեք ներկայացներ: Եվ այդ առումով էլ սցենարն իր բոլոր պարամետրերով բավական նպատակահարմար էր: «Կավե մարդը» 20-րոպեանոց ֆիլմ է, և եթե ֆինանսական միջոցները քչություն չանեին, այն կավելանար ևս մի քանի րոպեով, տեսարաններ կային, որոնք չկարողացա նկարել, ստիպված գտա ալտերնատիվ արտահայտչամիջոց: Բայց եթե միջոցներ լինեին, ֆիլմը մի փոքր կերկարեր ու կշահեր»,- ասում է ռեժիսորը:
Ֆիլմի դերասանների ընտրությունը կատարելիս հեղինակը շատ արագ է կողմնորոշվել: «Կարեն Ջահանգիրյանի հետ արդեն աշխատել էի «Վանա ծովուն արշալույսը» ֆիլմում, ես շատ տպավորված եմ նրա խաղով: «Կավե մարդը» ֆիլմի սցենարը կարդալիս միանգամից նրան տեսա: Առհասարակ դերասանի ճիշտ ընտրությունը դժվար գործ է և շատ կարևոր պայման կինոյում: Ֆիլմում երեք դերասան կա` մահը, երեխան և պապը, որոնք, կարծում եմ, ճիշտ են ընտրված: Կարծես կարողացել եմ տեղ հասցնել ասելիքս, հասկանալի դարձնել հանդիսատեսին, այլ հարց է, որ մի քիչ թերի է արտահայտչականությունը, բայց 70 տոկոսով այն, ըստ իս, ստացվել է, կարողացել եմ տեղ հասցնել ասելիքս»:
Ինչ վերաբերում է հայր և որդի համագործակցությանը« ռեժիսորը հավաստիացնում է, որ իր և հոր միջև ընդգծված տարիքային հակասություններ կամ անհամաձայնություններ չկան. «Բաներ կան, որ համաձայն չեմ լինում, ընդհանուր համաձայնության ենք գալիս ու շարժվում առաջ»:
Պարզվում է, որ Արեն Վաթյանը ցանկանում է կոմերցիոն ֆիլմ նկարել և առհասարակ ուզում է իրեն փորձել տարբեր ժանրերում, չի սիրում միշտ նույն բանն անել: Իսկ թե ինչու է ուզում կոմերցիոն ֆիլմ նկարել, այսպես է պարզաբանում. «Կոմերցիոն չի նշանակում էժանագին: Ուզում եմ ապացուցել նախ ինքս ինձ, ապա նաև այլոց, որ ֆիլմով Հայաստանում էլ կարելի է գումար աշխատել: Ես լավ եմ վերաբերվում այդ ֆիլմերին, դրանցում չարություն չկա: Դա շատ կարևոր է: Ես այդ ֆիլմերը նայելով ծիծաղում եմ, փորձում եմ լավը տեսնել: Պիտի լավն էլ ասենք, որ իրար ոգևորելով` շարժվենք առաջ: Կարելի է, իհարկե, ավելի լավ ֆիլմեր անել, բայց այդքան են կարողացել: Կինոարտադրության ոլորտը մի շղթա է. երբ մի օղակը թուլանում է, մյուսներն էլ սկսում են կաղալ: Հետևաբար սպասել, որ միանգամից շատ լավ ֆիլմեր կարտադրվեն, միամտություն է: Եվ ամենևին էլ խնդիրն այն չէ, որ կոմերցիոն ֆիլմերը վատն են, իսկ ոչ կոմերցիոնները` լավը: Եթե այդպես լիներ, ուրեմն մրցանակներ պիտի ունենայինք Կաննից ու Բեռլինից, գոնե մասնակցեինք այդ փառատոներին: Համենայն դեպս, կարծեմ Ա կարգի փառատոներից մրցանակներ չենք բերում: Այսպիսին է այսօր իրավիճակը, և այն պետք է օբյեկտիվ գնահատել: Այնուամենայնիվ, ես այսօր տեսնում եմ կինոարտադրության զարգացման նոր միտումներ, այդ է պատճառը, որ սկսեցի զբաղվել ռեժիսորությամբ»:
Ըստ Արեն Վաթյանի` Հայաստանում այսօր կինոյի զարգացմանն ամենից շատ խանգարում է պետության մոտեցումը: Նա համոզված է, որ ոգևորությունը, ոգեշնչումը պետության կողմից պիտի լինի: «Պետությունն այսօր սպորտին մեծ ուշադրություն է դարձնում, և արդյունքում այն զարգանում է: «Շարմն» էլ հետ է բերում գումարները կոմերցիոն ֆիլմերով: Այո, պիտի արտադրվեն կոմերցիոն ֆիլմեր, իսկ դրանցից գոյացած գումարներով նկարել ոչ կոմերցիոն ֆիլմեր: Կինոարտադրության զարգացումը պիտի համաչափ լինի: Պետք է սկսել կինոյի մասին օրենքից, որը կստեղծի երկրում կինոարտադրության համար անհրաժեշտ պայմաններ, կկանոնակարգի ներդրողների և պետության հարաբերությունները»,- ասում է նա:
Երիտասարդ ռեժիսորն արդեն նոր մտահղացում ու սցենար ունի, բայց առայժմ չի ցանկանում խոսել այդ մասին:
Ռուզան ԲԱԳՐԱՏՈՒՆՅԱՆ